verteltechniek - zingen - voordracht © Walter Roozendaal - www.muzemuzette.com - klik hier voor meer informatie

Theatraal gezien is vertellen een schitterende vorm van gecondenseerd acteren.
Daarnaast is vertellen in onderwijs (en allerlei andere situaties) een basis: dat je iets wat de moeite waard is levend deelt.

Overigens heb ik voor de Wikipedia van de Stichting Vertellen een discussie over 'Acteren en vertellen' in gang gezet, die hier ook op ingaat. Deze minigids en die discussie vullen elkaar aan.
Èn deze minigids is voor zingen net zo interessant als voor vertellen: overal waar het woord vertellen staat kan zou je dat kunnen vervangen door zingen.

Bij vertellen maak je gebruik van fysieke middelen: stem, gezichtsexpressie, ogen (contact), lichaamshouding/ -beweging en gebaren.
Ook maak je gebruik van associaties, herinneringen, je levenservaring, zowel vooraf bij het oefenen als tijdens het vertellen.
Wanneer jij wat je vertelt vanuit een beleefde emotionele waarde presenteert, kan je publiek met je meeleven. Meeleven betekent dan: innerlijk met jou meedoen. Je verhaal komt bij je publiek tot leven in meevoelen, innerlijk meebewegen, in beelden, geuren en kleuren.

Een verhaal is niet een serie begrippen en logische gedachten, maar in de eerste plaats de verklanking of verwerking van een emotioneel proces. Het opnieuw verbeelden van dat proces is de sleutel tot de emoties van zowel de verteller als het publiek. Veel te veel vragen beginnende vertellers van publiek om maar te voelen wat er in het verhaal gebeurt, door het begrijpen van de woorden. Vele malen sterker is het, als het publiek mee kan leven met het belevingsproces van de verteller — en dat al lang heeft meegevoeld en meegemaakt, vóórdat begrijpen aan de orde is. Eerst meeleven — en van daaruit begrijpen.

Dat proces gaat bliksemsnel: ons empathisch vermogen laat dat plaats vinden vóór we het kunnen tegenhouden! Een manier om tegen acteren aan te kijken is: leren dat proces volledig tot zijn recht te laten komen, zonder het af te schermen of te blokkeren. Om je staande te houden in de sociale werkelijkheid heb je dat namelijk ook geleerd: afschermen en blokkeren.
Ik ervaar regisseren vaak voor 90% als het vinden van manieren om mensen te openen voor hun vertelling.

Elementair Toneel

Ik doe dat op basis van het vak Elementair Toneel. Dat is een scholingsweg in acteren, ontwikkeld door Teunke en Arend Hauer. Teunke Hauer was vóór de Tweede Wereldoorlog de eerste provinciaal toneeladviseur in Nederland, en daarmee de eerste theaterconsulent voor amateurtoneelgroepen. En Arend was de eerste landelijk adviseur, die provinciaal toneeladviseurs opleidde en begeleidde. Samen verrichtten ze baanbrekend werk voor het amateurtheater. Arend voelde zich zeer verwant aan toneelvernieuwer Eduard Verkade. Samen richtten ze in 1947 de Academie voor Dramatisch Kunst op, die later werd opgenomen in de Amsterdamse Theaterschool.
O.a. op basis van Verkades ideeën ontwikkelden Arend en zijn echtgenote Teunke een toneelpedagogiek die begint bij een basis, die het eenvoudige dagelijkse acteren volgt dat wij in de sociale omgang automatisch doen. Ieder moment dat je iemand ontmoet stem je je op die persoon af, verander je jezelf innerlijk een beetje. Die afstemming, die verandering, maakt dat je uiterlijke expressie verandert: opener, geslotener, vriendelijker, dwingender, bozer, verlegener, ...
Met ander woorden: wanneer je innerlijk iets verandert,  verandert je expressie mee.
Op de theaterschool kan je dat verder ontwikkelen als één van de invalshoeken voor professioneel acteren.

De centrale vraag is: hoe verander je innerlijk op zo een manier, dat het voor je publiek (en misschien ook wel voor jezelf!) voelt alsof de daar op volgende expressie op een natuurlijke manier van binnenuit komt? En daarmee voelt als echt!

Het antwoord is, dat je je opent voor een impuls van 'buitenaf' (iets wat je in je verbeelding ziet, hoort, voelt, merkt, denkt) die jou treft en daarmee jou innerlijk verandert. En die verandering wordt zichtbaar in je expressie, als een spontaan proces. Openheid is de sleutel tot dat proces, zowel voor het ontvangen van de impuls, als het laten stromen van het innerlijk proces.

Probleem in deze minigids is overigens, dat ik moet beschrijven wat ik je liever zou laten zien en ervaren. Ik doe mijn best om zo duidelijk mogelijk te zijn.
In deze minigids geef ik een beschrijving van uitgangspunten. In het Handboek Podiumpresentatie doe ik dat uitgebreider, aangevuld met concrete oefeningen. Hoewel het handboek gericht is op koren, zangers en musici is vrijwel alles wat daar beschreven staat ook voor vertellers direct toepasbaar.

Download hier de minigids